مدل اقناع افکار عمومی در قرآن کریم؛ مطالعه موردی مواجهه با منافقین

چکیده پدیده نفاق یکی از مهم‌ترین مسائلی است که حکومت نبوی با آن دست و پنجه نرم می‌کرد. پراکنده‌بودن منافقین در جامعه مدینه و همراهی ظاهری آنان با دیگر مسلمانان خطر عدم همراهی مسلمانان با سیاست‌های نبوی در مقابل منافقین را افزایش می‌داد. پیامبر خدا به منظور کاهش خطر جذب دیگر مسلمانان به منافقان رفتارهای متعدد اقناعی داشت که مطالعه آنها می‌تواند دست‌یافتن به الگوی مطلوب اقناع افکار عمومی در عرصه‌های اعتقادی و فرهنگی را میسر گرداند. پرسش است این است که شیوه‌های اقناعی رسول خدا در مواجهه با منافقین چه بوده است؟ به‌منظور پاسخ به این پرسش خطابات قرآنی پیرامون رفتار پیامبر اکرم (ص) با منافقان به‌عنوان داده معین شد و در نهایت با اتخاذ روش تبیینی و با قراردادن مدل ELM  به‌عنوان چارچوب مفهومی و جستجوی مولفه‌های آن در آیات منتخب، مدل اعتقادمحور به‌عنوان مدل مطلوب اقناع افکار عمومی استخراج شد که شامل این مولفه‌ها می‌باشد: 1- در حوزه انگیزه: آمیختن با شأن اجتماعی، آمیختن با اعتقادات و غافلگیری؛ 2- در حوزه توانایی عینیت‌بخشی به نتیجه عمل و تحریک اعتقادی جامعه و 3- در حوزه پاسخ‌های درخور: چیستی صفت منافقان، چیستی ماهیت رفتاری منافقان و چیستی نتیجه نفاق.